|
Các nguyên tắc cơ bản khi chọn mua
màng hình LCD
Ngày nay màn hình tinh thể lỏng (LCD) đang dần chiếm lĩnh thị
trường máy tính, và ngày càng có nhiều người muốn trang bị LCD. Tuy nhiên, màn
hình LCD không phải là sản phẩm cho tất cả mọi người. Chúng có những nhược điểm
mà không phải ai cũng chấp nhận được, những game thủ chuyên nghiệp hay các nhà
thiết kế đồ họa có thể sẽ muốn ở lại với dòng màn hình CRT truyền thống do yêu
cầu về màu sắc và tốc độ đáp ứng; giá màn hình CRT cũng rẻ hơn nhiều so với LCD.
Tuy nhiên, LCD sẽ đem lại nhiều thứ đáng giá hơn như tiết kiệm điện, diện tích,
không gây hại cho mắt, màn hình sáng hơn...
Tuy nhiên việc chọn mua một “con” LCD vừa ý và chất lượng tốt không đơn giản.
Bài viết này sẽ giúp bạn có một cái nhìn sơ lược về việc chọn mua và sử dụng LCD
sao cho hợp lý.
I- CHỌN MUA LCD
1. Kích thước màn hình (screen size):
Không giống với màn hình CRT thường có vùng làm việc (viewable area) nhỏ hơn
kích thước thực, màn hình LCD có vùng làm việc chính xác bằng kích thước thực
(đường chéo), do vậy màn hình LCD 17” sẽ có vùng làm việc đúng bằng 17”. Khi so
sánh tầm nhìn của hai loại màn hình LCD và CRT, người ta thường “độ chừng” như
sau:
- Màn hình 17” CRT ~ 15” LCD.
- Màn hình 19” CRT ~ 17” LCD.
- Màn hình 21” CRT ~ 19”-20” LCD.
Dĩ nhiên những thông số này cũng chỉ mang tính tương đối, màn hình 19” CRT cho
bạn tầm nhìn khoảng 18” và dĩ nhiên sẽ to hơn màn hình LCD 17” một chút.
Một số loại màn hình LCD được chế tạo đặc biệt cho nhu cầu xem phim thường được
gọi là wide screen (màn ảnh rộng), thường có chiều ngang dài hơn và chiều dọc
hẹp hơn màn hình thông thường. Đối với những loại này, cách tính kích thước theo
đường chéo vẫn đúng nhưng độ phân giải chuẩn cũng như diện tích hiển thị hơi
khác một chút.
2. Độ phân giải (resolution):
Khác với CRT, mỗi loại LCD đều có một độ phân giải tối ưu tương ứng (do số lượng
điểm ảnh định sẵn trên mỗi tấm LCD được sản xuất ra). Vì vậy, bạn sẽ không bao
giờ thiết lập được độ phân giải cao hơn độ phân giải tối ưu. Dĩ nhiên bạn có thể
bắt LCD hiển thị ở độ phân giải thấp hơn, tuy nhiên chất lượng hình sẽ tồi hơn.
Để giải thích điều này, bạn phải biết rằng LCD hiển thị mỗi điểm ảnh mà chương
trình yêu cầu bằng một điểm ảnh vật lý, với độ phân giải tối ưu, mỗi điểm ảnh ảo
sẽ được biểu hiện bằng một điểm ảnh thực và chất lượng hình ảnh sẽ rất đẹp. Tuy
nhiên nếu bạn thiết lập độ phân giải thấp hơn, một điểm ảnh ảo sẽ được biểu hiện
bằng nhiều điểm ảnh thực và kích thước một điểm ảnh sẽ to hơn, như vậy hình ảnh
sẽ bị nhòe và xấu hơn. Ví dụ, với LCD 17” (thường có độ phân giải tối ưu là
1280x1024) nếu bạn thiết lập ở độ phân giải 1024x768, một điểm ảnh ảo sẽ được
biểu thị trên màn hình bằng bốn điểm ảnh thực. Vì một điểm ảnh thực khá bé nên
bạn sẽ không nhận thấy sự khác biệt nhiều, nhưng nếu để ở độ phân giải 800x600,
mọi thứ trông sẽ khá tồi tệ. Tóm lại, chúng ta sẽ có độ phân giải chuẩn của các
loại màn hình LCD như sau:
- 15” LCD: 1024x768 (khoảng 786.000 điểm ảnh)
- 17” LCD: 1280x1024 (khoảng 1.310.000 điểm ảnh).
- 19” LCD: 1280x1024 hoặc 1600x1200
- 20” LCD: 1600x1200 (khoảng 1.920.000 điểm ảnh).
Dựa vào đây, bạn nên chọn lựa loại màn hình sao cho phù hợp với card đồ họa của
mình, nhất là khi bạn thường giải trí bằng các trò chơi máy tính. Nếu bạn mua
màn hình 17” mà card đồ họa không thể “cân” nổi game ở độ phân giải 1280x1024
thì kết quả sẽ không được như ý.
3. Tốc độ làm tươi (refresh rate):
Điều đầu tiên bạn nên biết là màn hình LCD không bị nhấp nháy
khi để tần số refresh quá thấp như màn hình CRT. Mặc dù tất cả các nhà sản xuất
màn hình LCD thường khuyến cáo người dùng rằng sản phẩm của họ có refresh rate
tối ưu là 60Hz (con số này sẽ làm cho bạn nhức mắt và đau đầu trong vài phút nếu
dùng màn hình CRT) nhưng đa số màn hình LCD đều hỗ trợ tần số 75Hz. Việc thiết
lập tốc độ làm tươi ở 75Hz có thể không tạo ra sự khác biệt nào trên màn hình
Desktop cũng như khi sử dụng ứng dụng văn phòng, tuy nhiên khi bạn sử dụng các
ứng dụng đồ họa 3D hoặc xem phim, hình ảnh sẽ mượt hơn rất nhiều. Nếu để refresh
rate khác với 60Hz, một số màn hình có thể bị mờ, bạn hãy tìm tính năng Auto
Adjust để màn hình tự động chỉnh lại nét (nhiều màn hình LCD đều có tùy chọn
này).
4. Tần số đáp ứng (response rate):
Tần số đáp ứng của màn hình LCD được tính bằng tổng thời gian một điểm ảnh sáng
lên và sau đó tắt đi. Thường thì thời gian bật (rising time) nhanh hơn thời gian
tắt (falling time). Bật tắt ở đây không có nghĩa như từ on/off thông thường mà
là thời gian để một màu hiện lên trên 1 điểm ảnh (pixel) và thời gian để màu đó
hoàn toàn biến mất. Do thời gian tắt thường chậm hơn thời gian bật nên mới có
hiện tượng bóng ma (ghosting), tức là màu cũ chồng lên màu mới, hay nói cách
khác là hình cũ chồng lên hình mới - do màu cũ chưa kịp nhạt thì điểm ảnh đã
phải theo lệnh của card đồ họa hiển thị một màu mới. Trong khi chơi game hay coi
phim hành động, có những khoảnh khắc nào đó card màn hình yêu cầu hiển thị màu
quá nhanh, điểm ảnh có thể phản ứng không kịp, rơi vào trạng thái hiển thị 2 màu
cùng lúc. Do đó khi bạn lựa chọn màn hình theo response time thì phải cộng hai
thông số đó lại mới được con số chính xác. Ví dụ một màn hình LCD có response
time theo nhà sản xuất thông báo là 25ms thường có nghĩa là 9ms (rising) + 16ms
(falling), hay 16ms = 4ms + 12ms (các con số này không nhất thiết). Nhiều nhà
sản xuất hay cửa hàng khi ghi bảng mô tả sản phẩm thường cố tình chỉ liệt kê 1
con số, rising hoặc falling để làm rối khách hàng. Bạn nên chú ý các kí hiệu như
rise time (tr) và fall time (tf) vì thực tế có trường hợp sau khi đọc hết tài
liệu hướng dẫn, tôi mới phát hiện một màn hình LCD có tần số đáp ứng thực là
40ms thay vì 25ms như ghi trên vỏ. Bạn nên lưu ý hai loại 16ms và 20ms có hiệu
năng khác biệt nhau không nhiều.
5. Độ tương phản (contrast):
Tỉ lệ tương phản là sự khác biệt giữa màu sáng trắng mạnh nhất và màu tối nhất
trên màn hình. Một màn hình LCD có độ tương phản cao sẽ cho màu sắc hình ảnh đẹp
hơn. Các chi tiết sẽ xuất hiện rõ ràng hơn. Các loại màn hình LCD trên thị
trường có độ tương phản từ 200:1 tới 700:1 và thông dụng trong khoảng 350:1 và
500:1. Bạn nên chọn loại có độ tương phản từ 350:1 trở lên.
6. Góc nhìn (viewing angles):
Nếu đã từng nhìn qua màn hình LCD, bạn sẽ nhận thấy khi nhìn
lệch đi một góc, màu sắc trên màn hình sẽ bị biến đổi, ở một số loại màn hình rẻ
tiền, có thể bạn sẽ không còn nhìn thấy gì nữa. Tuy nhiên góc nhìn không phải là
yếu tố quan trọng nhất để chọn màn hình LCD vì đa số người dùng máy tính đều
ngồi trực diện màn hình, tuy đôi lúc có thể hơi lệch một chút nhưng việc đó
không gây khó khăn gì đối với các loại LCD hiện đại.
Góc nhìn của LCD được xác định theo chiều dọc và chiều ngang, tuy nhiên bất kể
màn hình có thông số thế nào, bạn chỉ nhìn thấy hình ảnh đẹp nhất khi ngồi chính
diện mà thôi. Một màn hình có góc nhìn 160 độ chiều dọc/ngang sẽ đủ cho thêm một
vài người nữa xung quanh cũng nhìn thấy nội dung hiển thị rõ ràng.
7. Giao tiếp tương tự (D-Sub) và giao tiếp số (DVI):
Tất cả các loại màn hình LCD đều được kết nối với máy tính thông qua một trong
hai kiểu giao tiếp - tương tự qua ngõ VGA thông dụng và số qua cổng DVI hiện
được hỗ trợ trên các card đồ họa cao cấp. Để sử dụng giao tiếp DVI, bạn phải có
cổng DVI trên màn hình và trên máy tính. Một cáp DVI sẽ đảm nhận việc nối hai
cổng này lại với nhau. Một số loại màn LCD mặc dù có hỗ trợ giao tiếp DVI nhưng
lại không bán kèm cáp. Bạn nên tính toán trước khi mua vì giá của nó không rẻ.
Tuy nhiên với giao tiếp số DVI, bạn sẽ có chất lượng hình ảnh cao và nét hơn.
Mặc dù sự khác biệt không lớn nhưng để ý thật kĩ, có thể bạn sẽ vẫn nhận ra. Sự
khác biệt này do khi dùng giao tiếp tương tự, tín hiệu số từ card đồ họa phải
chuyển qua dạng tương tự, đi qua dây cáp rồi lại phải chuyển về dạng số trước
khi xuất ra màn hình.
Bạn cũng nên biết không phải tất các loại cáp DVI đều giống nhau. Nếu màn hình
có dây cáp kèm theo, bạn có thể yên tâm sử dụng bởi nhà sản xuất đã đảm bảo về
chất lượng cũng như khả năng làm việc của chúng phù hợp với màn hình. Nếu phải
đi mua cáp thì bạn cũng nên biết cáp DVI bạn định mua phải đáp ứng được độ phân
giải của màn hình. Lấy ví dụ bạn mua một màn hình LCD 17” có DVI, bạn phải chắc
chắn cáp định mua không phải của màn hình 15”. Tuy trông có vẻ giống nhau nhưng
loại cáp DVI rẻ tiền sẽ không đáp ứng được băng thông cần thiết cho độ phân giải
cao. Kết quả là chất lượng hình ảnh tồi tệ hoặc hình ảnh bị rung nhẹ.
8. Độ sáng (brightness):
Tất cả các loại màn hình LCD đều sáng hơn rất nhiều so với
CRT, có thể bạn sẽ cảm thấy khá nhức mắt khi mới làm việc với LCD. Tuy nhiên một
khi đã quen, bạn sẽ cảm thấy LCD nhìn rất “sướng”. Một chi tiết mà bạn cần chú ý
đó là độ sáng mặc định của các màn hình khi xuất xưởng đều giống nhau. Ví dụ,
các màn hình Hitachi đều có độ sáng ở mức tối đa 100% và thiết lập này sẽ làm
bạn cảm thấy nhức mắt rất nhanh. Hãy kiểm tra thiết lập và đảm bảo nó được đặt ở
mức phù hợp, thường thì vào khoảng 50-60 là vừa (tùy vào độ sáng môi trường).
Một số trò chơi có thể sẽ rất tối khi bạn sử dụng màn hình LCD, để khắc phục bạn
phải thay đổi một thông số cũng liên quan đến độ sáng là gamma. Nếu trong game
không hỗ trợ, bạn có thể dùng tiện ích PowerStrip
(http://www.entechtaiwan.com/ps.htm).
9. Nguồn sáng phụ (back light source):
Các loại màn hình LCD đều có một nguồn sáng từ phía sau vì nếu không màn hình sẽ
tối om và bạn hầu như không thể nhìn thấy gì. Mặc dù các nhà sản xuất LCD có thể
dùng chung tấm màn hình LCD nhưng đèn back light không giống nhau. Nếu như hai
loại màn hình dùng chung tấm LCD (ví dụ Hitachi và NEC) mà có độ tương phản khác
nhau, rất có thể chúng dùng đèn back light khác nhau. Vậy vấn đề ở đây là gì? Đó
chính là đèn back light thường có tuổi thọ nhất định và rất khó thay thế. Với
công nghệ hiện đại, tuổi thọ của chúng có thể lên tới hơn 40.000 giờ. Con số này
có thể hơi mơ hồ nhưng bạn có thể hình dung nếu bật màn hình LCD 24/7, bạn sẽ
dùng được khoảng 5 năm trước khi có hiện tượng màn bị tối dần do đèn bị lão hóa.
Màn hình càng cũ càng ngả sang màu vàng và sẽ tối từ bốn góc vào trong. Với
những người dùng ít (khoảng 12/7) con số này có thể lên tới 9 năm. Nếu cho
khoảng thời gian này hơi ngắn ngủi thì hãy nhớ lại xem từ 5 đến 9 năm trước bạn
dùng loại màn hình gì. Tuy nhiên, tình trạng LCD bị mờ dần thực sự rất khó nhận
ra, trong 3 năm đầu tiên kể từ khi bạn bắt đầu dùng màn hình LCD, độ sáng và
chất lượng của hình ảnh gần như không thay đổi.
Một hiện tượng khác mà màn hình LCD có thể cũng sẽ mắc phải
đó là lưu ảnh. Với màn hình CRT thông thường, đây là một điều rất thường xảy ra,
nhất là màn hình cũ. Khi bạn để một hình ảnh hiển thị trên màn hình hàng giờ
liền thì hình ảnh đó sẽ “ám” lên màn hình. Đây cũng là lý do bạn nên tắt màn
hình khi không dùng hoặc sử dụng ScreenSaver. Đối với màn hình LCD, hiện tượng
này rất hiếm khi xảy ra nhưng không phải là không có. Nếu bạn là người kém may
mắn, sau khi bật một hình ảnh nhiều giờ trên màn hình LCD, bạn tắt nó đi và có
thể hôm sau khi bật màn hình, bạn sẽ thấy nó mờ mờ. Tuy vậy, không giống như
CRT, lỗi này của LCD chỉ là tạm thời, nếu bạn có đủ sự “xui xẻo” để gặp hiện
tượng lưu ảnh, bạn chỉ cần sử dụng bình thường hoặc chạy trình Screensaver một
lúc là lỗi này sẽ biến mất.
Vì đèn back light rất sáng nên ở một số loại màn hình rẻ tiền, có thể người dùng
sẽ nhận thấy hiện tượng “rò” ánh sáng ở đường viền (backlight leakage), bạn sẽ
dễ nhận thấy nó nhất khi để màn hình hiển thị toàn màu đen. Với các loại LCD
tốt, hiện tượng này hầu như không xảy ra.
10. Điểm ảnh chết:
Đây có lẽ là nỗi ám ảnh của tất cả người dùng LCD. Bạn nên
biết việc sản xuất màn hình LCD không hề đơn giản, ngay cả với công nghệ hiện
đại. Qua nhiều năm phát triển, các giai đoạn chế tạo LCD ngày càng trở nên hoàn
thiện. Vào những ngày sơ khai của LCD, có đến 30-40% số tấm LCD bị quăng đi ngay
sau khi sản xuất vì số điểm ảnh chết quá nhiều. Điều này đã khiến cho giá LCD
thường rất cao. Vậy điểm ảnh chết là gì? Đó là khi điểm ảnh chỉ có khả năng hiển
thị một màu nhất định (xanh, đỏ hoặc xanh da trời). Để nhận biết các điểm ảnh bị
chết, đơn giản nhất là bạn hãy để nền ảnh tối hoặc đen hoàn toàn, những điểm ảnh
chết sẽ nổi bật. Dĩ nhiên màn hình LCD mới mua giá hàng trăm USD tự nhiên lại
xuất hiện những điểm ảnh chết sẽ làm cho bạn cảm thấy cực kì khó chịu. Thật may
mắn là điều này được các nhà sản xuất đưa vào điều kiện bảo hành. Nếu không chấp
nhận được điểm ảnh chết, bạn có thể gửi trả sản phẩm để đổi cái khác. Bạn hãy
yêu cầu nơi bán kiểm tra màn hình thật kĩ trước khi mua về (nếu là mua trực
tiếp). Bạn cũng cần phải chú ý là trong một số trường hợp, điểm ảnh chỉ “chết”
trong khoảng 10 đến 15 phút và biến mất sau đó.
Để xử lý các điểm ảnh gặp trục trặc, bạn có thể “mát xa” nhẹ phần màn hình quanh
điểm ảnh đó và có thể nó sẽ ”hồi sinh”. Tuy nhiên kĩ thuật này phải được thực
hiện rất cẩn thận và không nên lạm dụng bởi có thể gây tổn hại vĩnh viễn tới bề
mặt LCD vốn rất mong manh.
II ... VÀ KINH NGHIỆM SỬ DỤNG
Cuối cùng bạn đã quyết định rút ví thanh toán và tự hào đã trở thành chủ nhân
của một chiếc màn hình LCD loại tốt? Điều này thực sự chưa hẳn đã tuyệt vời như
mong đợi bởi nếu sử dụng không đúng cách, bạn vẫn có thể gặp rắc rối.
- Trước hết, ngay khi đem màn hình về, bạn nên bỏ ra vài giờ để làm việc, duyệt
web, xem phim, chơi game hay đại loại tất cả những gì thường hay làm với máy
tính để đảm bảo màn hình mới hoàn toàn phù hợp nhu cầu cũng như khả năng mắt của
bạn.
- Nếu cảm thấy font chữ quá bé, bạn có thể vào Display
Properties.Settings.Advanced, ở tab General chỉnh DPI setting từ 96 lên 120 hoặc
cao hơn. Để nét chữ mềm mại hơn, bạn hãy sử dụng công nghệ Clear Type của
Windows (trong cửa sổ Display Properties.Appearance.Effects, chọn Use Clear
Type).
- Tuyệt đối không nên chạm vào màn hình bằng ngón tay hay các vật cứng bởi dầu
từ tay rất khó tẩy rửa và các vật cứng có thể gây tổn hại màn hình vĩnh viễn.
- Để lau chùi, bạn không nên sử dụng các chất tẩy rửa thông
thường bởi có thể làm hư lớp hóa chất mỏng chống chói trên màn hình. Hãy sử dụng
những công cụ chuyên nghiệp có bán ở các cửa hàng máy tính hoặc đơn giản nhất là
dùng bông mềm và nước ấm. Nếu phải dùng chất tẩy rửa chuyên dụng, tuyệt đối
không xịt trực tiếp lên màn hình mà phải xịt lên bông rồi lau một cách nhẹ
nhàng.
- Màn hình LCD nên đặt ở những vị trí ít bụi và không bị ánh mặt trời chiếu trực
tiếp; cách xa các nguồn toả nhiệt như bếp và lò sưởi.
- Tránh để trẻ em sử dụng bởi chúng chưa ý thức được nếu chạm tay nhiều sẽ làm
màn hình bị bẩn và trở nên tối đi.
- Khi cần di chuyển màn hình, hãy tháo toàn bộ dây và bê chúng thật nhẹ nhàng.
- Không đặt đồ vật như sách vở lên màn hình LCD khi bạn đang bê đi bất kể chúng
nhẹ đến đâu.
- Nếu bạn không sử dụng trong một thời gian dài, hãy tháo dây và cất cẩn thận
vào hộp.
- Các khe hở trên màn hình phải luôn được thông thoáng để tránh bị quá nóng sẽ
làm giảm tuổi thọ.
- Nếu đặt LCD trên giá sách hoặc trong những không gian hẹp, hãy chắc chắn có
khoảng cách 10cm về mọi hướng tính từ màn hình tới bề mặt cứng.
Cuối cùng, xin được nhắc lại, LCD không phải là sản phẩm dành
cho mọi người. Với giá đắt đỏ, LCD sẽ là một phần của chiếc máy tính bạn sử dụng
trong vòng ít nhất là ba năm tới, vì thế hãy chọn lựa thật cẩn thận. Nếu ít kinh
nghiệm nhưng túi “rủng rỉnh”, bạn có thể chọn “hàng hiệu” như Sony, Philips,
ViewSonic, hay Samsung, LG... Nếu mạnh dạn tìm tòi, bạn có thể tìm thấy nhiều
sản phẩm có xuất xứ Đài Loan hoặc Trung Quốc nhưng chất lượng không “kém cạnh”
hàng hiệu. Cơ bản chất lượng tấm LCD không khác nhau nhiều vì đa số các hãng sản
xuất màn hình tinh thể lỏng đều sử dụng cùng loại tấm LCD từ một số ít nhà sản
xuất tấm LCD chuyên nghiệp. Chi phí ban đầu của bạn cho một màn hình LCD có thể
khá cao, tuy nhiên lượng điện mà nó tiết kiệm cũng như ích lợi mà nó đem lại sẽ
thừa sức bù đắp, thậm chí còn nhiều hơn những gì bạn phải chi ra. Một điều nữa
bạn cũng nên để ý, đó là hãy vững tin nếu đã quyết định mua LCD, đừng để những
câu nói kiểu như “LCD không phải cho game thủ” hay “LCD không phải để coi phim”
làm nao núng. Với công nghệ hiện đại, tất cả các loại màn hình LCD mới đều đáp
ứng rất tốt nhu cầu giải trí chứ không phải chỉ gói gọn trong công việc văn
phòng như trước đây. |
|
